Libya'daki Kriz Petrol Piyasalarını Nasıl Etkiledi..?

Libya'daki olaylar sebebiyle Brent tipi ham petrolün varil fiyatı dün sabah 120 dolara kadar yükseldi. Son 30 ayın en yüksek seviyesine çıkan petrol, Suudi Arabistan'dan gelen 'üretimi artırabiliriz' açıklamasıyla 110 dolara düştü. Maliye Bakanı Mehmet Şimşek, fiyat artışının gelip geçici olduğunu, Libya'daki arz sıkıntısını diğer ülkelerin kolaylıkla karşılayabileceğini söyledi.

Halk ayaklanması sebebiyle Libya'da yaşanan karmaşa petrol piyasalarını altüst etti. Bir hafta önce 100 dolar civarında seyreden ham petrol (varil) fiyatları dün sabah saatlerinde 120 dolara kadar çıktı. Kuzey Afrika'da esen isyan rüzgarının petrol ihracatçısı Ortadoğu ülkelerine de sıçraması halinde felaket senaryosu olarak tabir edilen 200 dolar rakamı telaffuz ediliyor. Maliye Bakanı Mehmet Şimşek, sıkıntının gelip geçici olduğunu, Libya'dan kaynaklanan boşluğu diğer petrol üreticisi ülkelerin kapatabileceğini vurgularken, "Burada önemli olan, krizin Körfez ülkelerine yayılmamasıdır. Bu gelişmelerin en azından Körfez'e ciddi şekilde sirayet etmeyeceği varsayımı altında bir kriz beklemiyoruz.'' dedi. Ancak olayların uzaması ve yayılması halinde bunun dünya ve Türkiye ekonomisine yansımaları olacağını aktardı. Financial Times gazetesinde dün çıkan bir makalede petrol fiyatları için üç ayrı tez gündeme getirildi. İyimser senaryoya göre olayların yatışmasıyla petrol fiyatları hızla gerileyerek 80 dolar seviyelerine iner. Orta riskli senaryoda ise yıl boyunca fiyat 100 dolar civarında kalır. Kötümser senaryoda ise 120 dolar ve üzerindeki fiyatlardan söz ediliyor. Japon Nomura Bank ise çok daha kötü bir senaryo ile fiyatların 220 dolar mertebesine kadar çıkabileceği tahmininde bulundu. Libya olaylardan önce günde 1,6 milyon varil petrol üretiyordu. Libya'nın en büyük petrol üreticisi İtalyan Eni'nin Üst Yöneticisi Paolo Scaroni, karışıklıklar sebebiyle ülkedeki üretimin günlük 1,2 milyon varile indiğini belirtti. Dünyanın günlük tüketimi ise 86 milyon varil. Enerji Bakanı Taner Yıldız, rakamlara bakıldığında piyasalarda meydana gelen fiyat artışının çok reel olmadığını dile getirdi. Yıldız, "Suudi Arabistan da üretimi günde 4 milyon varil artırarak arzdaki sıkıntıyı çözebileceklerini açıkladı." dedi. Fransa Enerji Bakanı Eric Besson da, petrol piyasalarının OPEC üyesi Libya'da meydana gelen kanlı olayların küresel petrol arzını etkileme riskine karşı aşırı tepki gösterdiğini ifade etti. Besson, "Petrol piyasalarının yukarı yönlü beklentileri mantıklı değil. Dünyada fazla üretim kapasitesi var, ayrıca devletlerin elinde kendi stokları bulunuyor." dedi. Brent tipi ham petrolün varil fiyatı dün sabah 90 dakikada 7 dolar artarak 119,79 dolardan işlem gördükten sonra 110 dolar seviyesine kadar çekildi. Böylece, Brent petrolün fiyatı son 30 ayın en yüksek seviyesine çıkmış oldu. Batı Teksas tipi ham petrolün nisan ayı teslimi varil fiyatı ise 91,10 dolara kadar çıkarak 2009 yılı Eylül ayından bu yana en yüksek seviyeyi gördü. KRİZ, RUS ŞİRKETLERİNİ SEVİNDİRDİ Libya'daki olaylar dünya piyasalarını altüst ederken dünyanın en büyük petrol ve doğalgaz üreticilerinden biri olan Rus borsasını coşturdu. Ülkenin dev doğalgaz şirketi Gazprom hisseleri borsada yüzde 3,54 değer kazanırken, LUKoil yüzde 2,71, Rosneft yüzde 2,74 ve Surgutneftegaz da yüzde 3,83 yükseldi. Rusya'da yayımlanan ekonomi gazetesi RBC uzmanlarına göre petrol varil fiyatları 159 doları bulacak. Bu da 2008 ekonomik kriz öncesi ulaşılan 147,5 dolar seviyesinden 11 dolar daha fazla. Rusya Petrol ve Doğalgaz Birliği Başkanı Gennady Şmal ise petrol varil fiyatının 150 doları bulması durumunda Rusya'nın Arktik bölgesinde yatırım yapmasının anlamlı olacağını belirtti. Şmal, "Arktik bölgesinde yatırım çok pahalı. Ancak petrol varil fiyatları 150 doları bulursa bu bölgede çalışmalara başlanabilir." dedi. IFC Metropol petrol ve doğalgaz uzmanı Aleksander Nazarov ise çatışmaların İran'a sıçraması durumunda petrol varil fiyatlarının 150 doları aşarak tarihî rekor kırabileceğini söyledi. Nazarov'a göre çatışmalar durur ve bölgede yeniden istikrar sağlanırsa petrol varil fiyatları yeniden 90 dolar seviyesine düşer. Otkrytiye yatırım şirketi petrol ve doğalgaz uzmanı Vadim Mitroşin'e göre de çatışmaların diğer petrol üreticisi şirketlere sıçraması durumunda petrol varil fiyatları 150-160 dolar seviyesini bulacak. EKONOMİ SERVİSİ, FARUK AKKAN MOSKOVA

Ayakli Rehber